بررسی تحمل شوری در گیاه سویا (soybean)درحضور برخی از ترکیبات آنتی اکسیدان

شرایط تنش موجب آسیب گونه های گیاهی می شود. شوری خاک یا آب از عمده ترین تنش ها بوده و می تواند رشد گیاه و تولید محصول را بشدت محدود کند. تنش شوری موجب تغییرات متعددی در سوخت وساز گیاه می شود که عمده ترین آنها سمیت یونی، تنش اسمزی، و تولید گونه های فعال اکسیژن دار می باشد. به نظر می رسد توانایی گیاهان عالی در پاک سازی اثرات سمی اکسیژن فعال در تعیین تحمل آنها در برابر این تنش ها بسیار مهم باشد. اگر چه آسکوربیک اسید در گیاهان یکی از مهم ترین و فراوان ترین آنتی اکسیدان های محلول در آب می باشد، ولی اطلاعات اندکی در مورد نقش آن در کاهش اثرات تنش شوری روی رشد گیاه در دست است. برای درک این نکته که آیا کاربرد آسکوربیک اسید خارجی می تواند اثرات تنش شوری را کاهش دهد، در این پژوهش اثرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی تنش شوری و پیش تیمار دانه های سویا با ویتامین c تحت شرایط شوری و بدون شوری در سه مرحله از چرخه زندگی سویا (جوانه زنی، دانه رست و گیاه کامل) در دو کولتیوار سحر و dpx مطالعه شد. بذرهای استریل شده قبل از کشت به مدت چهار ساعت در آب مقطر یا محلول آسکوربیک اسید (mg/lit400 و0) خیسانده شدند. سپس این بذرها بر روی کاغذ صافی های استریل خیس شده با 10 میلی لیتر آب مقطر یا محلول های nacl منتقل شدند. هر کاغذ صافی شامل 25 بذر و هر تیمار در چهار تکرار انجام شد. بذرها در c°25 و تاریکی جوانه زدند. دانه رست ها به مدت 10 روز رشد کردند. روزهای سوم و ششم، سه میلی لیتر آب مقطر یا محلول nacl به هر کاغذ صافی اضافه و درصد جوانه زنی گزارش شد. گیاهان نیز در شرایط گلخانه ای در دمای c° 25-23 در پرلیت رشد کردند که با محلول غذایی نیومن حاوی محلولهای 50، 5/12 و 0 میلی مولار nacl آبیاری می شدند. تحمیل تنش شوری رشد را در هر دو کولتیوار کاهش داده و موجب کاهش جوانه زنی، کاهش طول و وزن خشک اندام هوایی و ریشه دانه رست ها و گیاه کامل، کاهش میزان کلروفیل، افزایش غلظت na+ و cl- همراه با کاهش k+ در اندام هوایی و در نتیجه افزایش نسبت na+/k+ بافت، افزایش میزان mda و فنل تام در اندام هوایی شد. تحت غلظت های بالای شوری کاهش در فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز و افزایش فعالیت sod دانه رست ها و افزایش در فعالیت آنزیم های گیاهان کامل شد. اما پیش تیمار دانه ها با asa اثرات مضر تنش شوری روی رشد هر دو رقم را خنثی کرد. افزایش القاء شده با asa در رشد گیاهان تحت تنش شوری با افزایش در فعالیت cat و pod در دانه رست های رقم سحر و افزایش در فعالیت sod در هر دو رقم، کاهش در فعالیت آنزیم های گیاهان کامل هر دو رقم، افزایش فنل کل در رقم dpx، افزایش میزان کلروفیل، تجمع k+ و کاهش در na+ و cl- و در نتیجه کاهش نسبت na+/k+ و کاهش در میزان mda همراه است. از این یافته ها اینگونه استنتاج می شود که کاربرد asa اثرات مضر تنش شوری روی رشد گیاه را خنثی کرده و باعث حفظ هومئوستازی یونی می شود، اما این اثرات به رقم هم بستگی دارد.